<section class="text-center pt-5" style="max-width: 1080px; margin: auto; width: 890.141px; font-family: iranyekan, roboto, Arial;"><h2 style="box-sizing: border-box; margin-top: 75px; margin-bottom: 20px; font-weight: 900; line-height: 1.2; font-size: 1.9rem; text-align: center; font-family: iransharp !important;">تعاریف و تاریخچه</h2><h2 style="box-sizing: border-box; margin-top: 75px; margin-bottom: 20px; font-weight: 900; line-height: 1.2; font-size: 1.9rem; font-family: iransharp !important;"><section class="text-center pt-5" style="max-width: 1080px; margin: auto; width: 890.141px; font-family: iranyekan, roboto, Arial; font-size: 16px; font-weight: 400;"><p style="text-indent: 40px; line-height: 32px; text-align: justify;">بهصورت سنتی و از طریق کتابهای مرجع (اطلسها)، لامهای شیشهای و میکروسکوپی معمولی انجام میشود. در دو دههی اخیر مراجع دیجیتال پاتولوژی رشد چشمگیری داشتهاند و امکان به اشتراکگذاری همزمان دادههای پاتولوژی را در اختیار بسیاری از دانشجویان و اساتید قرار دادهاند. اخیراً، با پیدایش اسکنر لام میکروسکوپی و با استفاده از تکنولوژی تصویربرداری لام کامل (Whole Slide Imaging) میتوان لامهای شیشهای معمولی را با اسکن بهصورت دیجیتال تبدیل کرد که با استفاده از نرمافزارهای مخصوص قابل نمایش هستند. به این تکنولوژی میکروسکوپی مجازی (Virtual Microscopy) یا میکروسکوپی دیجیتال (Digital Microscopy) و به نمونههای دیجیتال بهدستآمده از آن لام مجازی (Virtual Slide) گفته میشود. پیدایش این مفاهیم فرصتهای استثنایی را در آموزش و یادگیری پاتولوژی به وجود آورده است.<br>دستیابی به چنین تکنولوژی آموزشی نیازمند تجهیزات سختافزاری و نرمافزاری خاص خود است. بدون در نظر گرفتن کامپیوترها و تجهیزات مرتبط با آن (مثل مانیتور، ماوس و کیبورد)، یکی از مهمترین اجزای پیادهسازی تکنولوژی میکروسکوپی مجازی، دستگاه اسکنر لام (Slide Scanner) است. اسکنر لام میکروسکوپی به سیستمی گفته میشود که قادر است لامهای شیشهای میکروسکوپی را در ورودی دریافت نماید و با انجام تصویربرداری میکروسکوپی دیجیتال از آنها، در خروجی لامهای مجازی به دست دهد. لام مجازی (Virtual Slide) یک تصویر بزرگ دیجیتالی (معمولاً با رزولوشن بالای 100 مگا پیکسل تا 15 گیگا پیکسل) است که از به هم چسباندن تصاویر کوچکتر بهصورت موزاییکی تشکیل میشود. یک اسکنر مناسب باید قادر به اسکن خودکار انواع نمونه لامهای میکروسکوپی و همچنین ایفای نقش یک میکروسکوپ موتوردار مجهز شده به دوربین باشد.<br>زمینههای فنی ساخت لام مجازی از سال 1985 میلادی در حال گسترش بوده است، اما تنها از سال 1990 به بعد بود که سختافزارهای کامپیوتری به حدی قوی شدند که امکان پیادهسازی تجاری این تکنولوژی به وجود آید. بعد از سال 2000 میلادی کمکم استفاده از میکروسکوپهای معمولی در آموزش پاتولوژی کمرنگ شد و دانشکدههای پزشکی پیشرو به استفاده از لامهای مجازی روی آوردند. از آن به بعد، لام مجازی با موفقیت در بسیاری از واحدهای درسی دانشگاههای سراسر دنیا بکار گرفته شد، بطوریکه طبق آمار حداقل 80 درصد واحدهای درسی پاتولوژی از میکروسکوپی مجازی بهره میبرند، یا انتظار میرود که در سالهای آینده به آن مجهز شوند<span style="position: relative; font-size: 12px; line-height: 0; vertical-align: baseline; top: -0.5em;">1</span>. امروزه محققان بسیاری از میکروسکوپی دیجیتال برای انجام تشخیصهای مرتبط با پاتولوژی و تحقیقات بهره میجویند و با پتانسیل بالایی که این تکنولوژی در ارائه ابزارهای کمک تشخیصی و کمی سازی دارد، آینده پاتولوژی بدون آن غیر قابل تصور خواهد بود.</p><div class="divider div-transparent div-arrow-down" style="position: relative; margin-top: 90px; height: 1px;"></div></section></h2><h2 style="margin-top: 75px; margin-bottom: 20px; font-weight: 900; font-size: 1.9rem; font-family: iransharp !important;">ضرورت استفاده از میکروسکوپی دیجیتال</h2><h2 style="margin-top: 75px; margin-bottom: 20px; font-weight: 900; font-size: 1.9rem; font-family: iransharp !important;"><section style="max-width: 1080px; margin: auto; width: 890.141px; font-family: iranyekan, roboto, Arial; font-size: 16px; font-weight: 400; text-align: right;"><p style="text-indent: 40px; line-height: 32px; text-align: justify;">با استفاده از محیطهای نرمافزاری مناسبی که میکروسکوپی دیجیتال و اسکنر لام ارئه میدهند، دانشجویان قادر هستند مهارتهای کلیدی هیستوپاتولوژی (مانند شناسایی نواحی با ارزش تشخیصی از میان مل نواحی لام) را بهراحتی بیاموزند. با بهرهگیری از این تکنولوژی، دانشجویان دیگر نیازی به دسترسی به تجهیزات حساس و گرانقیمت (مانند میکروسکوپهای تشخیصی) و همچنین نمونهی فیزیکی لامها ندارند.<br>علاوه بر حوزه پاتولوژی، از میکروسکوپی مجازی میتوان در آموزش مفاهیم سلول شناسی (سیتولوژی: Cytology)، خون شناسی (هماتولوژی: Hematology)، میکروب شناسی (میکروبیولوژی: Microbiology)، آنالیز ادرار (Urinalysis)، سم شناسی (تاکسیکولوژی: Toxicology) و انگل شناسی (پاراسیتولوژی: Parasitology) نیز بهره گرفت. استفاده از میکروسکوپی دیجیتال و لامهای مجازی در حوزه پاتولوژی تشخیصی بسیار کارآمد و مؤثر بوده است و به متخصصان کمک میکند تا با دقت و راحتی بیشتر به بررسی نمونهها و تشخیص بپردازند. این نکته شامل حال تحقیقات مرتبط با سرطان نیز میشود، در این حوزه محققین با اشتراکگذاری لامهای مجازی و نظرات خود در مورد آنها به مقالات و پیشرفتهای علمی چشمگیری دست یافتهاند.<br>همانطور که آنالیز لامها به سمت استفاده بیشتر از میکروسکوپی دیجیتال درحرکت است، آموزش پزشکی و پاتولوژی نیز باید با آن همگام باشد. طبق گزارشهایی که تاکنون از تجربیات دانشجویان و اساتید درمورد استفاده از میکروسکوپی مجازی در حوزههای آموزشی و تشخیصی بهدستآمده است، همگی از بهبود عملکرد و سهولتی که این تکنولوژی در آن حوزهها ایجاد کرده است کاملاً راضی بودهاند<span style="position: relative; font-size: 12px; line-height: 0; vertical-align: baseline; top: -0.5em;">2,3</span>. بههرحال، این نکته به اثبات رسیده است که میکروسکوپی دیجیتال سطح کیفیت آموزشی و یادگیری پاتولوژی را از جنبههای مختلف در سالهای اخیر بالا برده است<span style="position: relative; font-size: 12px; line-height: 0; vertical-align: baseline; top: -0.5em;">2</span>.<br>با در نظر گرفتن هزینههای لازم جهت خرید و تعمیرات میکروسکوپها، تعویض عدسیهای شیئی، نگهداری از لامهای شیشهای و با در نظر گرفتن اینکه فضای کاربردی تکبُعدی میکروسکوپهای معمولی را میتوان به فضای کامپیوتری با کاربردهای گوناگون تغییر داد، هزینه پیادهسازی میکروسکوپی مجازی در امر آموزش بسیار منطقی و بهصرفه خواهد بود. همچنین باید به این نکته توجه داشت که تجهیزات میکروسکوپی مجازی (شامل نرمافزار و سختافزار) بهصورت مداوم همراه با تکنولوژی و با کمترین هزینهها قابل ارتقاء هستند و این نکته کمک میکند تا سطح آموزش پاتولوژی همیشه در بالاترین کیفیت باقی بماند.</p></section></h2><h2 style="margin-top: 75px; margin-bottom: 20px; font-weight: 900; font-size: 1.9rem; font-family: iransharp !important;">مزایای استفاده از میکروسکوپی دیجیتال</h2><h2 style="margin-top: 75px; margin-bottom: 20px; font-weight: 900; font-size: 1.9rem; font-family: iransharp !important;"><section style="max-width: 1080px; margin: auto; width: 890.141px; font-family: iranyekan, roboto, Arial; font-size: 16px; font-weight: 400; text-align: right;"><p style="text-indent: 40px; line-height: 32px; text-align: justify;">در دههی اخیر، علاوه بر اینکه میکروسکوپی مجازی توانسته وظایف میکروسکوپی معمولی را انجام دهد، به مربیان و دانشگاهیان اجازه داده است تا از مزایای کامپیوتر در حوزههای کارآمدی، ذخیرهسازی، سرعت و قابلیت اشتراکگذاری اطلاعات نیز بهره بجویند. برتری میکروسکوپی دیجیتال نسبت به میکروسکوپی معمولی را میتوان از زوایای مختلفی بررسی کرد که در زیر فهرستی از مزایای استفاده آموزشی از میکروسکوپی مجازی (دیجیتال) آورده شده است:</p></section></h2><h5 style="">دسترسی</h5><h2 style="margin-top: 75px; margin-bottom: 20px; font-weight: 900; font-size: 1.9rem; font-family: iransharp !important;"><section style="max-width: 1080px; margin: auto; width: 890.141px; font-family: iranyekan, roboto, Arial; font-size: 16px; font-weight: 400; text-align: right;"><ul><li><ul><li>دسترسی آسان به نمونههای مختلف در هر زمان از شبانهروز بدون نیاز به حضور لام شیشهای امکانپذیر است.</li><li>یک لام مجازی را میتوان جهت مشاهده و بررسی با افراد زیادی به اشتراک گذاشت و دیگر لزومی به تکثیر نمونه لامهای شیشهای به تعداد زیاد وجود ندارد.</li><li>امکان به اشتراکگذاری و کپی گیری از لامهای خاص و کمیاب فراهم میشود. این نکته باعث به وجود آمدن فضای آموزشی غنی، یکپارچه و یکسان برای همه دانشجویان میشود.</li></ul></li></ul></section></h2><h5 style="">کارآمدی</h5><h2 style="margin-top: 75px; margin-bottom: 20px; font-weight: 900; font-size: 1.9rem; font-family: iransharp !important;"><section style="max-width: 1080px; margin: auto; width: 890.141px; font-family: iranyekan, roboto, Arial; font-size: 16px; font-weight: 400; text-align: right;"><ul><li><ul><li>عدم نیاز به تنظیم دستی کاندنسور، میزان روشنایی و فوکوس میکروسکوپ توسط دانشجو، که باعث میشود همه دانشجویان تصاویر نمونه را در بالاترین کیفیت ممکن مشاهده کنند.</li><li>یادگیری نحوه کار کردن با ابزارهای نمایش و کنترل در حالت لام مجازی بسیار سادهتر از میکروسکوپهای معمولی است.</li><li>دسترسی به لامها در آرشیوهای مجازی بسیار سریعتر و ساده خواهد بود. دیگر نیازی به حذف دستی لام از روی استیج و جاگذاری لام جدید روی آن و تنظیم حالات میکروسکوپ بر اساس آن لام وجود نخواهد داشت.</li></ul></li></ul></section></h2><h5 style="">آموزش بهتر</h5><h2 style="margin-top: 75px; margin-bottom: 20px; font-weight: 900; font-size: 1.9rem; font-family: iransharp !important;"><section style="max-width: 1080px; margin: auto; width: 890.141px; font-family: iranyekan, roboto, Arial; font-size: 16px; font-weight: 400; text-align: right;"><ul><li><ul><li>پیشنمایش لام (Overview) با بزرگنماییهای پایین (بین 1 تا 4 برابر) به دانشجویان اجازه میدهد بهتر رابطه بین بافت پاتولوژیک و نرمال را مشاهده کنند.</li><li>نقشه ناحیه و نشانگر مکان روی آن، به دانشجو و متخصص کمک میکند که هنگام میکروسکوپی با بزرگنماییهای بالا، درک بهتری از موقعیت مکان موردبررسی را نسبت به کل ناحیه بافت داشته باشد.</li><li>امکان ذخیرهسازی موقعیت مکانی و بزرگنمایی نواحی خاص روی نمونه و ایجاد میانبر برای آنها وجود دارد که مرور و مطالعه موارد خاص را بسیار راحتتر میکند</li><li>امکان مشاهده نمونههای مختلف کنار هم، امکان نشانهگذاری و درج متن روی لام مجازی، امکان انجام اندازهگیریهای دقیق روی اجزای موجود در نمونه، امکان اضافه کردن توضیحات و یا تشخیص به یک نمونه و ... همه از موارد نرمافزاری هستند که روند یادگیری و آموزش را برای دانشجویان و اساتید بسیار بهینهتر و جذابتر میکنند.</li><li>بحث و مذاکره گروهی بر روی نمونهها بهراحتی و بهصورت مستند قابل انجام خواهد بود. استفاده از میکروسکوپی دیجیتال بهمثابه این است که هر نمایشگر بهعنوان یک میکروسکوپ چند سر (multi-head) عمل میکند.</li><li>امکان جمعآوری و تشکیل اطلسهای میکروسکوپی پویا (در حوزههای مختلف پاتولوژی، بیولوژی و...) امکانپذیر خواهد بود. این اطلسهای فعل و انفعالی (Interactive) همراه با تمام محاسنی که در بالا ذکر شد، قابل اشتراکگذاری و نشانهگذاری برای تمام دانشجویان و اساتید خواهند بود و ازاینرو میتوانند منابعی مهم و تأثیرگذار در آموزش پزشکی بهحساب آیند.</li><li>با بهرهگیری از ویژگیها و امکانات لامهای مجازی، امکان برگزاری آزمونهای آزمایشی یا نهایی بهصورت عملیتر و استنادپذیر وجود خواهد داشت.</li></ul></li></ul></section></h2><h5 style="">ایمنی و سلامت</h5><h2 style="margin-top: 75px; margin-bottom: 20px; font-weight: 900; font-size: 1.9rem; font-family: iransharp !important;"><section style="max-width: 1080px; margin: auto; width: 890.141px; font-family: iranyekan, roboto, Arial; font-size: 16px; font-weight: 400; text-align: right;"><ul><li><ul><li>خطر شکستن و از بین رفتن نمونهها، مخصوصاً نمونههای خاص، با استفاده از لامهای مجازی بسیار کاهش مییابد.</li><li>خطر آسیب دیدن دانشجویان و اساتید (مانند بریدگی و آلودگیهای احتمالی هنگام کار با لامها و همچنین ابتلا به بیماریهای آرتروز، درد مفاصل و خستگی چشم که معمولاً در اثر استفاده زیاد از میکروسکوپهای معمولی پیش میآید) با بهکارگیری تکنولوژی میکروسکوپی مجازی از بین خواهد رفت.</li><li>با استفاده از میکروسکوپی مجازی، تماس دانشجویان با میکروسکوپ (که معمولاً در حال یادگیری هستند و تجربه کافی در کار با آن ندارند) و استفاده از آن کاهش مییابد، لذا احتمال آسیب رسیدن به قطعات میکروسکوپ و تجهیزات سختافزاری (مانند عدسیهای شیئی) پایین خواهد آمد.</li></ul></li></ul></section></h2><h5 style="">هزینهها</h5><h2 style="margin-top: 75px; margin-bottom: 20px; font-weight: 900; font-size: 1.9rem; font-family: iransharp !important;"><section style="max-width: 1080px; margin: auto; width: 890.141px; font-family: iranyekan, roboto, Arial; font-size: 16px; font-weight: 400; text-align: right;"><ul><li><ul><li>با در نظر گرفتن خطرات احتمالی و همچنین نرخ تعویض منابع موردنیاز میکروسکوپی معمولی و مزایایی که میکروسکوپی دیجیتال ارائه میدهد، هزینهی میکروسکوپی دیجیتال در عمل میتواند بهمراتب کمتر باشد.</li></ul></li></ul><p style="text-indent: 40px; line-height: 32px; text-align: justify;">با توجه به نکات گفتهشده در بالا، به نظر میرسد مهاجرت از آموزش پاتولوژی (و بقیه علوم مرتبط با میکروسکوپی) از طریق میکروسکوپی معمول به آموزش از طریق میکروسکوپی مجازی (دیجیتال)، امری مفید، مهم و بهصرفه باشد که در سراسر دانشگاههای جهان در حال وقوع است.</p></section></h2><h2 style="margin-top: 75px; margin-bottom: 20px; font-weight: 900; font-size: 1.9rem; font-family: iransharp !important;">معرفی CELLNAMA LS PE20: راهحلی برای آموزش پاتولوژی</h2><h2 style="margin-top: 75px; margin-bottom: 20px; font-weight: 900; font-size: 1.9rem; font-family: iransharp !important;"><section style="max-width: 1080px; margin: auto; width: 890.141px; font-family: iranyekan, roboto, Arial; font-size: 16px; font-weight: 400; text-align: right;"><p style="text-indent: 40px; line-height: 32px; text-align: justify;">دستگاه اسکنر لام CELLNAMA یک سیستم یکپارچه تصویربرداری، مدیریت و نمایش لامهای مجازی است که توسط شرکت نگرش رایانه پویا طراحی و تولید شده است. این سیستم با حفظ کیفیت تصویربرداری میکروسکوپی در بالاترین سطح، از ابزارها و ویژگیهای مختلفی جهت بالا بردن کارآمدی میکروسکوپی دیجیتال بهره میجوید که برخی از ویژگیهای مهم آن در زیر لیست شده است:</p><ul><li>اشغال فضای کم آزمایشگاهی (ابعاد کف دستگاه 60*35 سانتیمتر) و عملکرد کمصدا</li><li>پشتیبانی از 4 حالت فوکوس: فوکوس نرمال (Focus Map: FM)، فوکوس خودکار (Automatic Focus: AF)، تصویربرداری با عمق میدان گسترشیافته (Extended Depth of Field: EDF) و دسته تصاویر فوکوس (Focus Stack: FS)</li><li>امکان بارگذاری آسان 5 نمونه در خشاب لامها و اسکن خودکار همهی نمونهها تنها با چند کلیک</li><li>تهیه نقشه لام در کمتر از 15 ثانیه و امکان تعیین خودکار یا دستی ناحیه موردنظر در نقشه لام</li><li>تشخیص خودکار نواحی خالی در لام جهت افزایش سرعت و دقت اسکن</li><li>امکان استفاده از اسکن هوشمند در عمق میدان گسترشیافته (Smart EDF) جهت بالا بردن نرخ موفقیت</li><li>امکان تخمین خودکار کیفیت اسکن بهصورت کلی و ناحیهای روی لام مجازی</li><li>تصویربرداری رزولوشن بالا با استفاده از عدسیهای شیئی Plan Achromat (2x, 20x, 40x, 100x)</li><li>سیستم قطرهچکان خودکار، جهت اعمال روغن امرسیون روی لام</li><li>استفاده از بارکد خوان جهت نظم دهی بیشتر به روند اسکن، ذخیرهسازی، دسترسی و به اشتراکگذاری</li><li>ساخت لام مجازی یکپارچه از ناحیه اسکن با بالاترین کیفیت تصویر</li><li>زوم روان به داخل و بیرون لامهای مجازی هنگام مشاهده و بررسی نمونههای دیجیتال</li><li>امکان انجام اندازهگیریهای دقیق در مقیاس میکرون (طول، محیط و مساحت اجزای لام مجازی)</li><li>پردازش، تغییر و بهبود تصاویر: تغییر بلادرنگ رنگ، سطح نور، شفافیت تصویر به سلیقهی متخصص</li><li>امکان تعریف کاربران با سطوح دسترسی متفاوت</li><li>مدیریت نمونههای اسکن شده (آرشیو کردن، پشتیبانی گرفتن و ...)</li><li>امکان مشاهدهی نمونههای اسکن شده همزمان با اسکن نمونههای جدید</li><li>نشانهگذاری، درج متن و شکل روی لامهای مجازی</li><li>قابلیت گزارش دهی پیشرفته با استفاده از الگوهای از پیش تعیینشده</li><li>قابلیت استفاده از دستگاه بهعنوان یک میکروسکوپ دیجیتال (Manual/Microscope Mode)</li></ul></section><section style="max-width: 1080px; margin: auto; width: 890.141px; font-family: iranyekan, roboto, Arial; font-size: 16px; font-weight: 400; text-align: right;"><p style="text-indent: 40px; line-height: 32px; text-align: justify;"><img src="https://cellnama.com/Content/img/cellnama-digital-patology.jpg" alt="میکروسکوپ دیجیتال" align="right" style="margin-left: 10px;" class="resize-drag">دستگاه اسکنر CellNama بر اساس نیازهای کاربردی جامعه پزشکی در مدلهای مختلفی ساخته میشود که هرکدام از آنها ویژگیهای خاص خود را دارند. نمونهای از دستگاه اسکنر CELLNAMA با هدف آموزش پاتولوژی/میکروسکوپی طراحی و ساخته شده است (CELLNAMA LS PE20) که علاوه بر ویژگیهای عمومی تعریفشده در بالا، دارای ویژگیهای منحصربهفردی جهت سهولت و بهبود آموزش پاتولوژی است. بارزترین ویژگی CELLNAMA LS PE20، امکان سرویسدهی و به اشتراکگذاری لامهای مجازی با کاربران Client است. در حوزه آموزشی، سیستم CELLNAMA LS PE20 بهصورت مستقل نقش یک سرور (Server) را ایفا میکند و کلاینتها همان دانشجویانی هستند که با استفاده از کامپیوترهای خود قصد بازبینی لامهای مجازی را دارند. روند کار به این صورت است که مدیر سیستم CELLNAMA LS PE20 (که معمولاً استاد درس یا مسئول آزمایشگاه است) ابتدا لامهای دلخواه را با تنظیمات موردنظر (مقدار بزرگنمایی و نوع اسکن) توسط دستگاه اسکنر به لام مجازی تبدیل میکند، سپس لامهای اسکن شده را با استفاده از شبکه محلی یا حافظههای جانبی با دانشجویان به اشتراک میگذارد. بعد از اشتراکگذاری، دانشجویان قادر هستند لام مجازی را موردبررسی قرار دهند و از تمام مزایای میکروسکوپی دیجیتال بهره بگیرند. دانشجویان میتوانند بهصورت آزادانه در لامهایی که به آنها دسترسی دارند نظرات خود را ثبت کنند و اندازهگیریهای مختلف انجام دهند. این امکان وجود دارد که به هر دانشجو شماره کاربری خاصی داده شود تا مرجع تغییرات و نظراتی که روی هر لام ثبت میشود، مشخص باشد. برگزاری کلاسهای آموزشی و آزمونهای مهارتی با این سیستم بسیار پربازده خواهد بود، زیرا CELLNAMA LS PE20 هم از بالاترین کیفیت در تصویربرداری، تشکیل و نمایش لام مجازی بهره میبرد و هم امکانات تخصصی گوناگونی جهت آموزش میکروسکوپی ارائه میدهد.</p></section></h2><h2 style="margin-top: 75px; margin-bottom: 20px; font-weight: 900; font-size: 1.9rem; font-family: iransharp !important;">منابع</h2><h2 style="margin-top: 75px; margin-bottom: 20px; font-weight: 900; font-size: 1.9rem; font-family: iransharp !important;"><section style="max-width: 1080px; margin: auto; width: 890.141px; font-family: iranyekan, roboto, Arial; font-size: 16px; font-weight: 400; text-align: right;"><ul style="direction: ltr; text-align: left; list-style: arabic-indic;"><li style="">Dee, F. R. Virtual microscopy in pathology education. Hum. Pathol. 40, 1112–1121 (2009).</li><li style="">Leifer, Z. The use of virtual microscopy and a wiki in pathology education: Tracking student use, involvement, and response. J. Pathol. Inform. 6, (2015).</li><li style="">Hamilton, P. W., Wang, Y. & McCullough, S. J. Virtual microscopy and digital pathology in training and education. Apmis 120, 305–315 (2012).</li></ul></section></h2></section>